Bu bölümde 4. Sınıf Koza Yayınları Türkçe kitabındaki “Hepsi Haklı” isimli metnin cevapları yer almaktadır.
1. Defterinize yazdığınız Nasrettin Hoca fıkrasını arkadaşlarınıza okuyunuz.
CEVAP: Bazı fıkraları şu linkteki sayfanın sonunda bulabilirsiniz.
Fıkrayı okurken vurgu ve tonlamalara dikkat ederseniz daha iyi anlatırsınız. Etkili okuma için fıkra videoları izleyebilirsiniz. Bazı insanlar daha iyi fıkra anlatırlar.
2. Okuduğunuz ve dinlediğiniz fıkralardan hareketle Nasrettin Hoca’nın kişiliği hakkında
neler diyebilirsiniz?
CEVAP: Nasreddin Hoca öncelikle bilgili bir insandır. Neşeli ve hazır cevaptır. İnsanlara ders vermeyi sever. Her olayda insanları eğitmek, olaylara farklı bakmayı öğretmek ister.
Metinde anlamını bilmediğiniz kelimeleri aşağıya yazınız. Bu kelimelerin anlamlarını, metinle birlikte verilen görsellerden ve kelimenin içinde geçtiği dizelerden hareketle tahmin edip yazınız. Tahminlerinizin doğru olup olmadığını kontrol etmek için kelimelerin sözlük anlamlarına bakınız.
CEVAP: Anlamı bilinmeyebilecek kelimeler ve tahmini anlamları aşağıdadır.
KELİMELER —> TAHMİNLERİM
görüş: Bir insanın bir konudaki düşüncesi.
nice: Çok.
aklı çelmek: Düşünceyi değiştirmek.
fetva: Dini açıdan bir şeyin yapılıp yapılamayacağıyla ilgili karar.
davacı: Birisi hakkında şikayetçi olan kimse.
yakınmak: Şikayetini anlatmak.
hüküm: Bir olay hakkındaki son karar.
Aşağıdaki oyunu oynamak için uygun sayıda gruplara ayrılınız. Oyun sonrasında bu kelimelerin anlamları hakkında arkadaşlarınızla tartışınız. Her grup bulduğu kelimeyi anlamına uygun bir cümlede kullansın.
Oyun şu şekilde oynanır:
- Kelimeler küçük kâğıtlara yazılarak katlanır. Katlanan kâğıtlar öğretmen masasının üzerine konur.
- Her gruptan bir öğrenci seçilir. Bu öğrenciler sırayla masa üzerindeki kâğıtlardan bir tanesini alır. Öğrenci, gruptaki arkadaşlarına kâğıttaki kelimeyi söylemeden, çağrıştırdığı kelimelerden hareketle kelimeyi buldurmaya çalışır. Bunun için kelimenin eş ve zıt anlamlısı ile yakın anlamlı kelimelerden faydalanabilir.
- Kelimeyi bilen gruplara on puan verilir. Bilemeyen grup ise puan alamaz.
- En çok kelimeyi bilen grup yarışmayı kazanır.
Sevgili çocuklar bu tür oyunlar kelime dağarcığınızı geliştirir. Geniş bir kelime dağarcığı ise konuşmanızı güzelleştirir. Bu ayrıca tüm dersleriniz için de faydalıdır. Konuları ve sınavlardaki soruları daha iyi anlamanızı sağlar.
Bu oyunda başarılı olmak için kelimelerin anlamlarını iyi bilmeniz ve bu kelimelerin kullanıldığı çok sayıda cümle okumuş olmanız faydalı olacaktır. Kelimelerin anlamlarını sözlük dışında büyüklerinizden de sorabilirsiniz. Onlar size örnek cümleler söyleyerek daha iyi kavramanıza yardımcı olurlar.
Metinle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
- Nasrettin Hoca’ya kimler geliyor?
Birbirinden davacı olan iki adam geliyor. - Nasrettin Hoca, birinci adamı neden haklı buluyor?
Birinci adamın yana yakıla anlatması nedeniyle onu haklı buluyor. - Nasrettin Hoca’yı, ikinci adam nasıl ikna ediyor?
O da ilk adam gibi anlatır. Çok etkili yani ikna edici konuşur. - Nasrettin Hoca’nın hanımı neden ileriye atılıyor? Hoca, ona ne diyor?
Hoca’nın iki tarafı da haklı bulmasına itiraz edip “Ya o haklıdır ya da bu.” diyor. Hoca ise hanımına “Sen de haklısın!” diyor. - Metnin konusu ve ana fikri nedir?
Bir konuyu yalnızca bir kişiden dinlemek yanlış karar vermemize sebep olabilir. Çünkü insanlar hep kendilerini haklı çıkaracak şekilde konuşur, kendi haklı oldukları kısmı anlatırlar. Adaletli olmak için böyle durumlarda iki tarafı da dinlemek, konu hakkında etraflıca araştırma yapmak gerekir. - Nasrettin Hoca’nın bu fıkrasını sevdiniz mi? Neden?
Sevdim. Çünkü Nasreddin Hoca bu fıkrada insanlara bir ders veriyor. Aslında Hoca’nın burada kimin haklı olduğunu çok iyi anladığını düşünüyorum. Fakat hoca burada şunu demek istiyor: Herkes kendini haklı çıkarmaya kalkarsa herkes haksız olur. Çünkü Hoca aslında birine sen haklısın dediğinde ötekinin haksızlığını da belirtmiş oluyor.
Nasrettin Hoca fıkraları gibi atasözlerimiz de insanlara hatalarını bir daha yapmamaları
için öğütlerde bulunur.
Atasözlerinin birçoğu yazıldığı anlamda değil, mecaz anlamda kullanılmaktadır. Bu tür
atasözlerinde kelimelerin anlamlarıyla iletmek istediği mesaj arasında farklılık vardır.
Aşağıdaki atasözlerini okuyunuz. Mecaz anlamdaki atasözlerinin yanlarına
“Mecaz”, gerçek anlamda kullanılan atasözlerinin yanlarına da “Gerçek” yazınız.
Acele işe şeytan karışır. (Bu söz aslında gerçektir. Fakat atasözü olarak ele alındığında mecaza işaret eder.)
Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur. (Gerçek)
Allah gümüş kapıyı kaparsa altın kapıyı açar. (Mecaz)
Hamama giren terler. (Mecaz)
Ağaca dayanma kurur, insana dayanma ölür. (Mecaz)
Arpa eken buğday biçmez. (Mecaz)
Komşu komşunun külüne muhtaçtır. (Mecaz)
Bir elin nesi var iki elin sesi. (Mecaz)
Üzüm üzüme baka baka kararır. (Mecaz)
Yuvarlanan taş yosun tutmaz. (Mecaz)
Aşağıdaki resmi inceleyiniz. Resmin, Nasrettin Hoca’nın hangi fıkrasına ait olduğunu
tahmin edip söyleyiniz.
Tahmin: Bu görsel meşhur Nasrettin Hoca fıkralarından biri olan “Kazan Doğurdu” fıkrasına aittir.
Nasrettin Hoca ve komşusu arasında geçen aşağıdaki konuşmayı okuyunuz. Konuşmadaki
noktalama işaretlerine dikkat ediniz.
“Nasrettin Hoca: Komşu, senin kazan doğurdu.
Komşu: Neee! Doğurdu mu?”
Ünlem İşareti
Konuşmada kullanılan noktalama işaretlerinden nokta, virgül ve soru işaretinin kullanım
yerlerini biliyorsunuz. Ünlem işareti ( ! ) ise dilimizde yaygın olarak şu görevlerde kullanılır:
- Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi
duyguları anlatan cümle veya ibarelerin
sonuna konur:
Bana böyle hitap edemezsin!
Dikkat et!
Yaşasın! - Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden
sonra konur:
Hey sen! Burada ne işin var?
Nasrettin Hoca ile komşusu arasında geçen konuşmada ünlem işaretinin kullanıldığı
“Neee! Doğurdu mu?” cümlesine dikkat ediniz. Bu cümlenin hangi duyguyu anlattığını söyleyiniz.
Cevap: Bu cümle “şaşkınlık” duygusunu anlatır.
Aşağıya ünlem işaretinin kullanıldığı beş cümle yazınız.
- Aaaa, ne kadar da küçük bir köpek!
- Eyvah, okula geç kaldım!
- Seni gördüğüme o kadar sevindim ki!
- Ya bırak Allah aşkına!
- Yazık! Çok canı acıyordur şimdi.
Nasrettin Hoca ile ilgili olarak yanda verilen bilgileri okuyunuz. 
İki kişilik gruplara ayrılınız. Grup arkadaşınızla fikir ayrılığına düştüğünüz bir olay
hayal ediniz. Ardından öğretmeninizin kontrolünde gruplar hâlinde tahtaya çıkınız.
Arkadaşınızla aranızdaki fikir ayrılığını Nasrettin Hoca’nınkine benzer bir yöntemle
gidermeye çalışınız. Konuşmalarınızda nezaket ifadeleri kullanarak konuşma ve dinleme
kurallarına uyunuz.
Öneri: Nasrettin Hoca birbirinin tersi iddialarda bulunan insanları nezaketle dinlemiştir ve ikisine de haklı olduklarını söylemiştir. Aslında bu ikisinin de haksız olduğu anlamına da gelir. Fakat Nasrettin Hoca bunu iki kişiyi de kırmadan söylemek istemiştir.
Siz de arkadaşınızla meselâ okulların gerekli olduğu ve gereksiz olduğu konularında tartışabilirsiniz. Arkadaşınız okulların gerekli olduğunu siz ise gereksiz olduğunu savunursunuz. Sonra da ikinizin de haklı olduğu yerler olduğu konusunda hemfikir olursunuz. Aslında her tartışmada bir orta yol bulunabilir. Sadece karşıdakini nezaketle dinlemek gerekir.
Çevrenizde Nasrettin Hoca’ya benzettiğiniz kişiler var mıdır? Böyle bir kişinin özelliklerini aşağıya yazınız. Yazınızda bu kişinin kişilik özelliklerini, olaylara verdiği tepkileri örneklerle açıklayınız.
Eğer çevrenizde Nasrettin Hoca’ya benzeyen birini bulmak istiyorsanız öncelikle Nasrettin Hoca’nın özelliklerini iyi düşünmeniz gerekir. En başta bu kişi neşeli, şakacı ve güler yüzlü birisi olmalıdır. Zekî ve hazır cevap olmalıdır ama aynı zamanda nezâket sahibi de olmalıdır. Bazı insanlar şakacıdırlar ama insanları üzerek, sinirlendirerek ya da onlarla alay ederek şaka yaparlar. Nasrettin Hoca böyle biri değildir.
ÖRNEK YAZI:
Benim çevremde Nasrettin Hoca’ya benzeyen biri var. O benim arkadaşım Fatih Şükrü isimli bir öğretmendir. O her zaman güler yüzlüdür. Esprili bir insandır. Olaylara hep başka tarafından bakar. Bu da onun ilginç ve esprili biri olmasını sağlıyor. O işini ciddiye alır ama şakacılığı elden bırakmaz. Bu sayede insanlar onu severler. Zekî ve bilgili bir insan olduğu için insanlar ona fikir danışırlar.
Yazınızı arkadaşlarınıza okuyarak beğenip beğenmedikleri hakkındaki düşüncelerini alınız.
1. Merak ettiğiniz bir ilimizi araştırınız. Araştırma sonucunda o ilin önemli tarihî eserlerini,
doğal güzelliklerini, yemeklerini, türkülerini vb. özelliklerini defterinize not ediniz.
2. Aile büyüklerinizden yardım alarak millî kültürümüzle ilgili bilgilerin yer aldığı
İnternet sitelerini araştırınız.
Bir yanıt bırakın